0

BEÄžENDÄ°M

ABONE OL

News

0

BoÄŸaziçi Üniversitesi Jeofizik Bölümü ÖÄŸretim Üyesi Prof. Dr. Hayrullah Karabulut’un yürütücüsü olduÄŸu projeyle, Kafkasya’daki depremleri daha iyi anlamak için Türkiye ve Rusya arasında iÅŸ birliÄŸi kuruldu.
 

BoÄŸaziçi Üniversitesi Jeofizik Bölümü ÖÄŸretim Üyesi Prof. Dr. Hayrullah Karabulut’un yürütücüsü olduÄŸu projeyle, Kafkasya’daki depremleri daha iyi anlamak için Türkiye ve Rusya arasında iÅŸ birliÄŸi kuruldu. Bu sayede yaklaşık 15 yıl öncesine uzanan verilerle bölgeye dair daha detaylı tektonik modeller elde edilmesi hedefleniyor. Mayıs 2021'de baÅŸlayan ve üç yıl sürmesi planlanan projede araÅŸtırmacı olarak görev alan Dr. Sezim Ezgi Güvercin, bunun bölgedeki deprem konusunda hayata geçirilen en büyük projelerden biri ve bölge için güzel bir iÅŸ birliÄŸi örneÄŸi olacağını belirtiyor.

TÜBÄ°TAK ile Rusya Temel AraÅŸtırmalar Vakfı (RFBR) arasındaki bilimsel ve teknolojik iÅŸ birliÄŸi kapsamında desteklenmesine karar verilen bilimsel çalışmalar içerisinde BoÄŸaziçi Üniversitesi Jeofizik Bölümü ÖÄŸretim Üyesi Prof. Dr. Hayrullah Karabulut’un yürütücüsü olduÄŸu proje de yer aldı. “Kafkas Bölgesinin Kapsamlı Sismolojik ve Jeodezik Gözlemlere Dayalı SismotektoniÄŸi ve KinematiÄŸi” baÅŸlıklı proje, Kafkasya’daki ülkelerden yer bilimleri araÅŸtırmacılarını ilk kez büyük çapta bilimsel araÅŸtırma için bir araya getirecek. Proje kapsamında Rusya ve Ermenistan, 2007-2020 yılları arasında kaydedilmiÅŸ sismolojik verilerini BoÄŸaziçi Üniversitesi ile paylaÅŸacak. Bu veriler; Türkiye, Azerbaycan ve Gürcistan tarafından saÄŸlanan açık veriler ile birleÅŸtirilerek Kafkasya bölgesinin sismotektonik ve jeodinamik yapısını anlamak için analiz edilecek. 

“KAFKASYA’DA BÄ°LGÄ° EKSÄ°KLİĞİ VAR”

Kafkasya’daki politik iliÅŸkilerin karmaşıklığının, sismolojik ve jeodezik araÅŸtırmaları zorlaÅŸtırdığını ifade eden Dr. Sezim Ezgi Güvercin, arazi gözlemlerine elveriÅŸli olmayan bu bölgede sismoloji ve jeodezi gözlem noktalarının dağılımının seyrek olduÄŸuna dikkat çekiyor. Bu sorunları aÅŸmak ve literatürdeki boÅŸluÄŸu doldurmak için TÜBÄ°TAK ile Rusya Temel AraÅŸtırmalar Vakfı (RFBR) tarafından desteklenecek projenin neden ortaya çıktığını ÅŸöyle anlatıyor:

“Kafkas SıradaÄŸları, Avrasya ve Arabistan levhalarının çarpışması ile oluÅŸan ana yapılardan birisi. YüksekliÄŸi 5 bin 642 metreyi bulan 850 kilometre uzunluÄŸundaki bu sıradaÄŸlar, Avrupa’nın en yüksek noktası. Bölgedeki deprem aktivitesini, aktif faylanmayı ve yer kabuÄŸundaki deÄŸiÅŸimleri güvenilir ÅŸekilde gözlemleyip bu bilgileri kabuk altı jeodinamik sistem ile iliÅŸkilendirmek gerekiyor. Ancak bölgenin coÄŸrafi yapısındaki zorluklar ve politik iliÅŸkilerin karmaşıklığı bu tür projelerin sıkça yapılmasını engelleyen faktörlerin başında geliyor. Ulaşımı zor bölgeleri ile arazi gözlemlerine elveriÅŸli olmayan Kafkasya’da sismoloji ve jeodezi gözlem noktalarının dağılımı da oldukça seyrek. Kafkasya için daha doÄŸru yer modelleri oluÅŸturmak ancak bölgedeki tüm ülkelerin sismoloji ve jeodezi verilerinin birlikte kullanılması ile saÄŸlanabilir. Projenin çıkış noktası ‘Bu verileri bir araya getirip, bölge ile ilgili bilgi eksikliÄŸini kapatmaya nasıl yardımcı olabiliriz’ sorusu oldu.”

“TÜRKÄ°YE VE RUSYA’DAN 13 ARAÅžTIRMACI ÜÇ YIL ÇALIÅžACAK”

Dr. Güvercin’in paylaÅŸtığı bilgilere göre mayısta baÅŸlayan proje üç yıl sürecek. Türkiye’den BoÄŸaziçi ile birlikte Yıldız Teknik, Ä°stanbul Teknik ve Gebze Teknik üniversitelerinden araÅŸtırmacıların da görev alacağı projede, Rusya’nın lider yükseköÄŸretim kurumlarından Lomonosov Moskova Devlet Üniversitesi ile Rusya Bilim Akademisi’nden yedi araÅŸtırmacı da çalışacak. Bilim insanı, projede toplamda 13 araÅŸtırmacının yer aldığını ve birçok lisansüstü öÄŸrencisinin de destekleneceÄŸini belirterek, “Türkiye ayağında BoÄŸaziçi Üniversitesi Jeofizik Anabilim Dalı’ndan iki, Jeodezi Anabilim Dalı’ndan bir kiÅŸi görev alacak. Yıldız Teknik Üniversitesi'nden iki, Ä°stanbul Teknik ve Gebze Teknik üniversitelerinden de birer kiÅŸi çalışacak. Rusya'dan ise Lomonosov Moskova Devlet Üniversitesi ve Rusya Bilim Akademisi’nden yedi araÅŸtırmacı olacak. Bununla birlikte Türkiye’den doktora sonrası araÅŸtırmacı, yüksek lisans ve doktora öÄŸrencileri de desteklenecek” diye konuÅŸuyor.

“KAFKASYA’DAKÄ° DEPREM AKTÄ°VÄ°TESÄ°NÄ° ANLAMAK Ä°STÄ°YORUZ”

Dr. Sezim Ezgi Güvercin, proje sayesinde Kafkasya’daki listosferin (yer kabuÄŸu ve mantoyu kapsayan bölüm) ayrıntılı bir fotoÄŸrafının çekileceÄŸini de dile getiriyor. Azerbaycan, Ermenistan ve Gürcistan’dan elde edilecek verilerin de kullanacağı bilgisini paylaÅŸan Dr. Güvercin, araÅŸtırmanın süreci ile ilgili ÅŸunları ekliyor:

“Bu çalışma kapsamında bir araya getirilecek sismik aÄŸ verileri yardımı ile depremlerin konumlarının iyileÅŸtirilmesi mümkün olacak. Buna baÄŸlı olarak elde edilen veriler ve sonuçlar hem bölgedeki fayların geometrisinin hem de litosfer yapısının yüksek çözünürlüklü olarak görüntülenmesine imkân tanıyacak. Deprem kaynak mekanizma çözümleriyle de bölgedeki faylanma ve gerilme dağılımı hakkında detaylı bilgi saÄŸlayacağız. Bu bulgular, yeni GNSS hız alanından elde edilen bulgularla deÄŸerlendirilerek yüzey-derin deformasyon iliÅŸkisini daha iyi anlamamızı saÄŸlayacak. “

“RUSYA’NIN KAPALI VERÄ°LERÄ° Ä°LK KEZ TÜRKÄ°YE Ä°LE PAYLAÅžILACAK”

AraÅŸtırma kapsamında Rusya, kapalı olan jeodezi verilerini de ilk defa Türkiye ile paylaÅŸacak. Bunun bölgedeki siyasal gerginlikler düÅŸünüldüÄŸünde, örnek bir iÅŸ birliÄŸi olduÄŸunu vurgulayan Dr. Güvercin, projenin ortak çalışma iklimine yapacağını katkıyı da ÅŸöyle anlatıyor: 

“Yer bilimlerinde bu ölçekte bir çalışma grubu ilk kez oluÅŸturulacak. Ayrıca ilk kez Rusya’nın kapalı olan verileri, Türkiye’nin kullanımına açılacak. Böylece bu iki ülkenin sismoloji ve jeodezi verileri tabanlari birleÅŸtirilecek. Rusya aracılığıyla Ermenistan verisini de alacağız. Bilimde sınır olmayacağını düÅŸünerek bu projeye baÅŸladık. Bir araya gelemediÄŸimiz zamanlarda bile bu ülkelerdeki araÅŸtırmacılar arasında gözlemler ve fikirler zaten paylaşılıyordu. Bölge uzun zamandır gerginliklerin ve sıcak çatışmaların yaÅŸandığı bir iklimin içerisinde. Birlikte çalışma kültürü oluÅŸturmak ve kurumlar arasındaki iletiÅŸimin artmasına yardımcı olmak önemli.  Proje sürecinde iki adet ziyaret planladık. Rusya’daki 7 araÅŸtırmacı Türkiye’ye gelecek. Turkiye’den 7 araÅŸtırmacı da Rusya’yı ziyaret edecek. Ayrıca çalışmanın sonuçlarını paylaÅŸmak için bir toplantı düzenlenecek. Türkiye’de gerçekleÅŸtirilecek bu toplantıda Kafkasya’daki tüm ülkelerden araÅŸtırmacıların bir araya getirilmesi hedefleniyor.“

Dr. Sezim Ezgi Güvercin kimdir?

Lisans eÄŸitimini Ä°stanbul Üniversitesi Jeofizik MühendisliÄŸi Bölümü’nde aldı. Yüksek lisansını yerel deprem tomografisi, doktorasınıysa Anadolu’nun farklı bölgelerindeki aktif sismotektonik konusunda BoÄŸaziçi Üniversitesi Jeofizik Anabilim Dalı’nda tamamladı. Yıldız Teknik Üniversitesi ve BoÄŸaziçi Üniversitesi’nin iÅŸ birliÄŸiyle yürütülen DoÄŸu Anadolu Fay Hattı’nın sismotektoniÄŸi ile ilgili TÜBÄ°TAK projesinde doktora sonrası araÅŸtırmacı olarak çalıştı. Aynı zamanda Kafkasya projesinde TÜBÄ°TAK ve RFBR ikili iÅŸ birliÄŸi projesinin yazılmasında ve düzenlenmesinde görev alan Dr. Güvercin, araÅŸtırmalarına bu iki proje kapsamında BoÄŸaziçi Üniversitesi Jeofizik Bölümü öÄŸretim üyeleri Doç. Dr. Ali Özgün Konca ve Prof. Dr. Hayrullah Karabulut ile devam ediyor.

Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı